Cây dưa hấu được người nông dân huyện Đăk Hà lựa chọn canh tác như một loại cây nông nghiệp chính từ hơn 10 năm nay tại các xã Đăk Mar, Đăk Ngọk, Đăk Hring và thị trấn Đăk Hà. Đặc biệt, là tận dụng diện tích đất canh tác cà phê đang trong thời gian chờ tái canh. Tuy nhiên việc trồng dưa vẫn theo hướng tự phát là chính, chưa có sự liên kết nên thiếu tính bền vững khi thị trường bị đứt gãy, khiến nông dân bị thiệt hại lớn. Ngoài ra, nhiều đại lý đầu mối cũng bị thiệt hại do đã ký hợp đồng với nông dân nhưng không xuất được hàng.

Cuối năm 2021, gia đình anh Hồ Oanh ở thôn Đăk Kơ Đêm, xã Đăk Ngọk dồn hết vốn liếng và vay mượn thêm để thuê 6 hecta đất tại thôn Đăk Lợi, xã Đăk Ngọk đầu tư trồng dưa hấu. Sau ba tháng dài ăn, ngủ với ruộng dưa, gia đình đã bỏ ra tổng kinh phí gần 900 triệu đồng tiền đầu tư, cao gấp hai lần so với mọi năm. Đến mùa thu hoạch, gia đình anh đứng ngồi không yên khi ruộng dưa hấu gần 200 tấn của gia đình đang được thu mua một cách nhỏ giọt với giá rẻ chỉ bằng một nửa so với các vụ dưa trước.

“Thứ nhất là do dịch bệnh Covid – 19, Trung Quốc họ không mở cửa nên các mặt hàng nông sản ùn ứ không đi được. Cái thứ hai là năm nay vật tư, chi phí đầu tư cao, phân bón và nhân công đắt mà giá thành hạ nên lỗ. Chi phí cao hơn khoảng 20% so với năm ngoái” - anh Oanh buồn rầu nói.

Anh Trần Quang Trung, một hộ có hàng chục năm kinh nghiệm trồng dưa hấu tại thôn Đăk Lợi cho hay, mọi năm một tạ phân bón cho dưa giá khoảng 1 triệu thì năm nay nó tăng lên trên hai triệu. Nhân công cũng tăng từ hai trăm lên hai trăm rưỡi. Với mức giá vật tư nông nghiệp, phân bón như hiện nay, trung bình, chi phí đầu tư cho một hecta dưa hấu là 150 triệu đồng, chưa kể tiền thuê đất và nhân công thu hoạch. Theo tính toán, để không phải thua lỗ, giá thành dưa tại ruộng phải đạt từ 3.000 đến 4000 đồng/1Kg. Tuy nhiên, với mức giá thành hiện nay, nếu bán hết toàn bộ sản phẩm, người dân vẫn thua lỗ khoảng 50 triệu đồng/ mỗi hecta.

Theo ghi nhận, chỉ tính riêng cánh đồng thôn Đăk Lợi, xã Đăk Ngọk, có trên 10 hộ gia đình trồng dưa hấu với khoảng 500 tấn Dưa hấu đang đến độ thu hoạch. Hiện nay đầu ra chủ yếu của dưa hấu tại huyện Đăk Hà dựa vào các đại lý, đầu mối lâu năm đang tiến hành thu mua một cách nhỏ giọt và kén chọn. Để chung tay vượt khó với người dân, nhiều giải pháp đã được các tổ chức hội, đoàn thể và người dân thực hiện nhằm kết nối với khách hàng trong và ngoài huyện.

Anh Hà Quốc Mạnh – Phó Bí thư Huyện đoàn Đăk Hà cho biết: Huyện đoàn Đăk Hà cũng đã thành lập các tổ, nhóm với mục đích nắm bắt tình hình khó khăn của bà con nông dân. Qua phát động, đã tạo được sự hưởng ứng rất lớn từ các bạn đoàn viên thanh niên, khách hàng trong và ngoài huyện đến tiêu thụ sản phẩm, giảm tải áp lực đầu ra các mặt hàng nông sản để người dân vượt qua khó khăn trong mùa dịch.

Cây dưa hấu có thời gian canh tác ngắn, nếu canh tác hợp lý và thị trường ổn định, sẽ giúp người nông dân nhanh thu hồi vốn đầu tư. Tuy nhiên, trong giai đoạn thị trường đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi dịch bệnh Covid – 19 như hiện nay, người dân cũng cần có sự tính toán nhất định trong sản xuất để tránh rơi vào cảnh trắng tay.